حساسیت غذایی در کودکان: نشانه‌ها، مراقبت‌ها و راهکارها

مقدمه و شناخت بیماری

آلرژی یا حساسیت غذایی در کودکان چیست؟

آلرژی غذایی در کودکان یک وضعیت پزشکی جدی است که در آن سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های خاصی در غذا که در حالت عادی بی‌ضرر هستند، به‌صورت غیرطبیعی واکنش نشان می‌دهد. در واقع سیستم ایمنی بدن به‌جای اینکه این پروتئین‌ها را به‌عنوان مواد بی‌خطر شناسایی کند، آن‌ها را به‌اشتباه خطر یا تهدید تلقی می‌کند.

این شناسایی اشتباه، زنجیره‌ای از وقایع را در بدن آغاز می‌کند: سیستم ایمنی مقادیر غیرعادی زیادی از آنتی‌بادی‌های خاصی به نام ایمونوگلوبولین (IgE) E تولید می‌کند.

هنگامی که کودک غذای آلرژی‌زا را مصرف می‌کند، این آنتی‌بادی‌های IgE به پروتئین‌های غذایی متصل شده و باعث آزادشدن مواد شیمیایی قدرتمندی، به‌ویژه هیستامین، همراه با سایر واسطه‌های التهابی می‌شوند. این مواد شیمیایی هستند که طیف وسیعی از علائم آلرژیک را در سراسر بدن ایجاد می‌کنند.

درک این نکته حیاتی است که حتی مقدار بسیار کمی از غذای آلرژی‌زا می‌تواند در کودکان بسیار حساس، واکنش شدید ایجاد کند. به همین دلیل، پرهیز کامل از مواد غذایی حساسیت‌زا از اهمیت بالایی برخوردار است.

تفاوت بین آلرژی غذایی در کودکان و عدم تحمل غذایی چیست؟

آلرژی غذایی در کودکان و عدم تحمل غذایی دو وضعیت کاملاً متفاوت هستند، حتی اگر گاهی اوقات علائم مشابهی داشته باشند.

آلرژی غذایی (Food Allergy):

• درگیری سیستم ایمنی: آلرژی غذایی همیشه شامل واکنش سیستم ایمنی بدن است. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بدن به طور غیرعادی به پروتئین‌های خاصی در غذا واکنش نشان می‌دهد و آنتی‌بادی‌های IgE تولید می‌کند.
• زمان شروع علائم: علائم معمولاً بسیار سریع، در عرض چند دقیقه تا یک ساعت پس از مصرف غذا، ظاهر می‌شوند.
• شدت واکنش: واکنش‌ها می‌توانند از خفیف (مانند کهیر) تا بسیار شدید و حتی تهدیدکننده زندگی (مانند آنافیلاکسی) متغیر باشند.
• تشخیص: با تست‌های آلرژی مانند تست خراش پوستی و آزمایش خون (IgE) قابل‌تشخیص است.

عدم تحمل غذایی (Food Intolerance):

• عدم درگیری سیستم ایمنی: عدم تحمل غذایی شامل سیستم ایمنی بدن نمی‌شود. در عوض، این وضعیت معمولاً ناشی از مشکل در هضم یا جذب یک ماده غذایی خاص بوده یا به دلیل حساسیت به یک ماده شیمیایی یا افزودنی در غذا رخ می‌دهد.
• زمان شروع علائم: علائم عدم تحمل غذایی معمولاً با تأخیر ظاهر می‌شوند؛ از چند ساعت تا حتی چند روز پس از مصرف غذا.
• شدت واکنش: علائم معمولاً خفیف‌تر هستند (مانند نفخ، درد شکم، اسهال) و به‌ندرت عامل تهدیدکننده‌ای برای زندگی می‌شوند.
• تشخیص: تست‌های آلرژی برای تشخیص عدم تحمل غذایی مفید نیستند. تشخیص معمولاً از طریق یک رژیم غذایی حذفی تحت نظارت پزشک یا متخصص تغذیه انجام می‌شود.

علائم عدم تحمل غذایی اغلب با گذشت زمان خودبه‌خود برطرف می‌شوند و معمولاً نیازی به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی ندارند.

نمونه‌هایی از عدم تحمل غذایی

برخی از رایج‌ترین عدم تحمل‌های غذایی عبارتند از:

• عدم تحمل لاکتوز: این یکی از شایع‌ترین عدم تحمل‌های غذایی است. زمانی رخ می‌دهد که بدن فاقد آنزیم کافی لاکتاز باشد، آنزیمی که برای هضم لاکتوز، قند موجود در شیر گاو و سایر محصولات لبنی مانند پنیر و ماست، لازم است. علائم اغلب شامل نفخ، اسهال و درد معده پس از مصرف لبنیات است.
• عدم تحمل گلوتن/گندم: برخی افراد پس از مصرف گلوتن، پروتئینی که در گندم، چاودار و جو یافت می‌شود، دچار ناراحتی گوارشی می‌شوند.
• حساسیت به افزودنی‌های غذایی: تعداد کمی از افراد ممکن است به برخی افزودنی‌های غذایی، مانند نگهدارنده‌های مصنوعی یا تقویت‌کننده‌های طعم مانند مونوسدیم گلوتامات (MSG)، واکنش‌های نامطلوبی نشان دهند.
• عدم تحمل فروکتوز: این حالت زمانی رخ می‌دهد که بدن در جذب یا هضم فروکتوز، قند طبیعی موجود در میوه‌ها و برخی سبزی‌ها، دچار مشکل شود.
• حساسیت به کافئین: برخی کودکان ممکن است در پاسخ به کافئین موجود در نوشیدنی‌های خاص، علائمی مانند سردرد یا تحریک‌پذیری از خود نشان دهند.
• حساسیت به مواد شیمیایی طبیعی: این می‌تواند شامل واکنش به مواد شیمیایی طبیعی موجود در غذاها، مانند سالیسیلات‌ها (موجود در بسیاری از میوه‌ها، سبزی‌ها و ادویه‌ها) و آمین‌ها باشد.

انواع آلرژی غذایی

آلرژی‌های غذایی بر اساس مکانیزم‌های ایمنی درگیر که بر نوع و زمان علائم تأثیر می‌گذارند، به‌طورکلی دسته‌بندی می‌شوند:

• آلرژی‌های با واسطه: این دسته رایج‌ترین نوع آلرژی‌های غذایی واقعی هستند. آن‌ها ناشی از تولید سریع آنتی‌بادی‌های IgE هستند که منجر به واکنش‌های فوری و اغلب شدید می‌شوند. علائم معمولاً در عرض چند دقیقه تا یک ساعت بعد ظاهر می‌شوند و می‌توانند چندین سیستم بدن از جمله پوست، دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش را تحت‌تأثیر قرار دهند. بادام‌زمینی، آجیل درختی و صدف ماهی‌ها از محرک‌های رایج برای این واکنش‌های فوری هستند.
• واکنش‌های غذایی بدون واسطه: این واکنش‌های آلرژیک شامل آنتی‌بادی‌های IgE نمی‌شوند. در عوض، آن‌ها توسط سایر بخش‌های سیستم ایمنی ایجاد می‌شوند. علائم معمولاً با تأخیر ظاهر می‌شوند، ساعت‌ها یا حتی روزها پس از مصرف غذا، و عموماً تهدیدکننده زندگی نیستند. این واکنش‌ها اغلب به‌صورت مشکلات گوارشی (مانند استفراغ مزمن، اسهال، یا خون در مدفوع) یا بیماری‌های پوستی شدید؛ مانند اگزما بروز می‌کنند. نمونه‌هایی از این موارد شامل سندرم انتروکولیت ناشی از پروتئین غذایی (FPIES)، ازوفاژیت ائوزینوفیلیک (eosinophilic esophagitis) و پروکتیت ناشی از پروتئین غذایی (Proctitis) هستند. تشخیص این واکنش‌های تأخیری با تست‌های آلرژی استاندارد دشوار است و ممکن است علائم آن‌ها شبیه سایر مشکلات سلامتی باشد.
• سندرم آلرژی دهانی (OAS): این سندرم که به آن سندرم گرده – غذا نیز گفته می‌شود، یک واکنش آلرژیک خفیف به برخی میوه‌ها و سبزی‌های خام است. علائم OAS معمولاً به خارش و تورم دهان، لب‌ها و زبان محدود می‌شود و به‌سرعت پس از مصرف غذای محرک ظاهر می‌شود. این سندرم یک آلرژی تماسی است که فقط قسمت‌هایی از دهان را که با غذای خام در تماس هستند، تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. غذاهای پخته شده معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کنند؛ زیرا پروتئین‌های آلرژی‌زا در فرایند پخت‌وپز تغییر می‌کنند. این سندرم اغلب با آلرژی به گرده گیاهان مرتبط است و بیش از ۵۰ درصد از افراد مبتلا به آلرژی گرده نیز OAS دارند.

کدام غذاها باعث ایجاد حساسیت غذایی در کودکان می‌شود؟

هر غذایی می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شود، اما برخی از غذاها به طور شایع‌تری در کودکان باعث ایجاد آلرژی می‌شوند. شناخت این غذاها به والدین کمک می‌کند تا در هنگام پختن غذاهای جدید یا در مواجهه با علائم مشکوک، هوشیارتر باشند.

در کودکان، شایع‌ترین آلرژی‌ها به شیر گاو و تخم‌مرغ هستند، و پس از آن بادام‌زمینی، آجیل درختی، سویا، گندم، ماهی و صدف ماهی‌ها قرار دارند. این موارد حدود ۹۰٪ از کل آلرژی‌های غذایی را تشکیل می‌دهند. اما شما می‌توانید به هر غذایی حساسیت داشته باشید.

شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی کدامند؟

شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی در کودکان عبارتند از:

• شیر گاو: یکی از شایع‌ترین آلرژی‌ها در نوزادان و کودکان خردسال است. بسیاری از کودکان تا سنین بالاتر این آلرژی را پشت سر می‌گذارند، اما برخی ممکن است تا پایان عمر به آن حساس باشند.
• تخم‌مرغ: این حساسیت نیز به‌ویژه در کودکان بسیار رایج است. مانند آلرژی به شیر، بسیاری از کودکان این حساسیت را با افزایش سن از دست می‌دهند.
• بادام‌زمینی: یکی از شایع‌ترین محرک‌های واکنش‌های شدید و گاهی کشنده است. آلرژی به بادام‌زمینی معمولاً مادام‌العمر است.
• آجیل درختی (مانند گردو، پسته، بادام، بادام‌هندی، فندق): این گروه نیز مانند بادام‌زمینی، اغلب باعث واکنش‌های شدید می‌شوند و معمولاً مادام‌العمر هستند.
• سویا: به‌ویژه در نوزادان و کودکان خردسال شایع است.
• گندم: یکی دیگر از آلرژن‌های رایج، به‌ویژه در دوران کودکی گندم است.
• ماهی و صدف ماهی‌ها (مانند میگو، خرچنگ، لابستر): این آلرژی‌ها نیز می‌توانند واکنش‌های شدید ایجاد کنند و اغلب مادام‌العمر هستند.

مهم است که به یاد داشته باشید که یک کودک ممکن است فقط به یک غذای خاص در یک دسته آلرژی داشته باشد؛ به عنوان مثال، آلرژی به بادام زمینی لزوماً به معنای آلرژی به سایر حبوبات مانند سویا یا لوبیا سبز نیست.

همچنین، برخی کودکان ممکن است به دلیل واکنش‌های متقاطع (cross-reactivity) به چندین غذا در یک گروه یا گروه‌های مرتبط حساسیت نشان دهند. به عنوان مثال، ۹۰ درصد از کودکان مبتلا به آلرژی شیر گاو به شیر بز و ۴۰ درصد به شیر سویا نیز واکنش نشان می‌دهند.

علائم و علت‌ها

حساسیت غذایی در کودکان چه علائمی دارد؟

علائم حساسیت غذایی در کودکان می‌تواند بسیار متنوع باشد و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این علائم می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و حتی در یک کودک نیز شدت واکنش‌ها می‌تواند در طول زمان تغییر کند.

علائم رایج آلرژی غذایی در کودکان عبارتند از:

مشکلات پوستی:

• کهیر (ضایعات پوستی قرمز و خارش‌دار روی پوست)
• راش‌های پوستی خارش‌دار
• تورم (به‌ویژه در صورت، لب‌ها، چشم‌ها، زبان یا دهان)
• اگزما (خشکی و خارش شدید پوست که ممکن است بدتر شود)
• خارش یا سوزش دهان و گلو

مشکلات تنفسی:

• عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی
• سرفه یا خس‌خس سینه (صدای سوت مانند هنگام نفس‌کشیدن)
• تنگی نفس یا مشکل در نفس‌کشیدن
• احساس گرفتگی در گلو یا دشواری در بلع
• تغییر در صدا یا گرفتگی صدا

علائم گوارشی:

• حالت تهوع یا استفراغ
• اسهال
• درد یا گرفتگی شکم

علائم گردش خون و عمومی:

• رنگ‌پریدگی پوست
• سرگیجه یا سبکی سر
• افت فشارخون
• ازدست‌دادن هوشیاری یا غش
• احساس قریب‌الوقوع بودن فاجعه یا «احساس مرگ»

اگر کودک شما آلرژی غذایی داشته باشد، علائم چه زمانی شروع می‌شوند؟

علائم آلرژی غذایی معمولاً به‌سرعت پس از مصرف غذای محرک ظاهر می‌شوند. در بیشتر موارد، واکنش‌ها در عرض چند دقیقه تا یک ساعت پس از خوردن غذای خاص شروع می‌شوند. بااین‌حال، در موارد نادر، ممکن است شروع علائم چند ساعت طول بکشد.

در آلرژی‌های با واسطه IgE، که رایج‌ترین نوع آلرژی غذایی هستند، واکنش‌ها معمولاً فوری و شدید هستند. اما در واکنش‌های بدون واسطه IgE، علائم ممکن است با تأخیر بیشتری، حتی ساعت‌ها یا روزها پس از مصرف غذا، بروز کنند.

چه چیزی باعث آلرژی غذایی می‌شود؟

آلرژی غذایی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه یک پروتئین غذایی بی‌ضرر را به‌عنوان یک تهدید شناسایی کرده و به آن واکنش نشان می‌دهد.

دلیل دقیق این واکنش بیش از حد سیستم ایمنی هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما این فرایند منجر به تولید آنتی‌بادی‌های IgE و آزادشدن مواد شیمیایی مانند هیستامین می‌شود که علائم آلرژیک را ایجاد می‌کنند.

چه کودکانی بیشتر در معرض آلرژی غذایی هستند؟

• سابقه خانوادگی آلرژی: اگر کودک یا یکی از اعضای نزدیک خانواده (مانند والدین یا خواهر و برادر) سابقه سایر آلرژی‌ها (مانند تب یونجه یا آلرژی به گرده)، آسم یا اگزما داشته باشد، احتمال ابتلای کودک به آلرژی غذایی بیشتر است. این وضعیت به‌عنوان آتوپی (atopy) شناخته می‌شود.
• وجود سایر آلرژی‌ها: کودکانی که قبلاً به سایر آلرژن‌ها (مانند گرده یا گردوغبار) آلرژی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آلرژی غذایی نیز هستند.
• اگزما یا آسم: کودکانی که دچار اگزما یا آسم هستند، به‌ویژه اگر اگزما متوسط تا شدید باشد، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به آلرژی غذایی قرار دارند. در این کودکان، حتی معرفی زودهنگام بادام‌زمینی بین ۴ تا ۶ ماهگی می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر آلرژی به بادام‌زمینی را کاهش دهد، اما این کار باید با مشورت پزشک انجام شود.

عوارض آلرژی غذایی در کودکان چیست؟

• تأثیر روان‌شناختی و عاطفی: آلرژی غذایی می‌تواند باعث استرس، ترس و اضطراب در کودکان و همچنین والدین آن‌ها شود. والدین ممکن است حتی افسردگی را تجربه کنند که به طور منفی بر کیفیت زندگی کلی خانواده تأثیر می‌گذارد و نیاز به حمایت روان‌شناختی را برجسته می‌کند.
• پیامدهای تغذیه‌ای: آلرژی‌های غذایی، چه اثبات‌شده و چه مشکوک، اغلب منجر به محدودیت یا حذف غذاهای مهم می‌شوند. این امر می‌تواند وضعیت تغذیه‌ای کودکان را به طور منفی تحت‌تأثیر قرار دهد، به‌ویژه زمانی که والدین به دلیل حساسیت در مراقبت از فرزند خود، غذاهای ضروری را به‌اشتباه حذف می‌کنند.
• چالش‌های اجتماعی: کودکان مبتلا به آلرژی ممکن است در مدرسه با مشکلاتی مواجه شوند و از فعالیت‌های گروهی عادی مانند شرکت در مهمانی‌ها یا غذاخوردن در بیرون از خانه محروم گردند.

تشخیص و آزمایش‌ها

آلرژی غذایی کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص دقیق آلرژی غذایی در کودکان توسط یک متخصص آلرژی، ایمونولوژیست (immunologist) یا متخصص اطفال، انجام می‌شود. تشخیص آلرژی غذایی از طریق معاینه فیزیکی کامل و بررسی دقیق سابقه پزشکی کودک، از جمله لیستی از غذاهای مصرف شده قبل از بروز علائم آلرژیک انجام می‌شود.

گاهی اوقات، تشخیص می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به‌ویژه اگر واکنش پس از یک وعده‌غذایی با مواد تشکیل‌دهنده مختلف رخ ‌داده باشد یا اگر کودک مشکلات مزمن مانند بثورات پوستی یا دل‌درد داشته باشد که بررسی بسیاری از غذاهای رژیمی را ضروری می‌کند.

تست آلرژی غذایی کودکان

برای کمک به تأیید تشخیص و شناسایی دقیق آلرژن‌ها، پزشک آزمایش‌های خاصی را توصیه کند:

• تست خراش پوستی: این رایج‌ترین آزمایش آلرژی است. در این روش، مقدار کمی از آلرژن رقیق شده بر روی پوست خراشیده یا سوراخ قرار می‌گیرد. اگر کودک آلرژی داشته باشد، یک برآمدگی کوچک و برجسته شبیه به نیش پشه در حدود ۱۵ دقیقه ظاهر می‌شود. چندین آلرژن را می‌توان به طور هم‌زمان آزمایش کرد و نتایج فوری هستند. این آزمایش ممکن است برای کودکی که اخیراً واکنش شدید، کهیر مزمن یا اگزما شدید داشته باشد، مناسب نباشد.
• آزمایش خون: این آزمایش‌ها آنتی‌بادی‌های IgE را در خون اندازه‌گیری می‌کنند که اغلب با استفاده از تست RAST (radioallergosorbent test) انجام می‌شود. آزمایش‌های خون زمانی استفاده می‌شوند که تست‌های پوستی امکان‌پذیر نباشند یا زمانی که پس از تست پوستی هنوز سؤالاتی باقی‌ مانده باشد. یک آزمایش خون مثبت همیشه آلرژی را تأیید نمی‌کند و باید توسط یک متخصص که با سابقه کودک آشنا است، تفسیر شود. نتایج آزمایش خون زمان بیشتری برای آماده‌شدن نیاز دارند و ممکن است گران‌تر باشند. لازم به ذکر است که نه تست پوستی و نه آزمایش خون نمی‌توانند شدت واکنش آلرژیک آینده را پیش‌بینی کنند.
• تست چالش غذایی: این آزمایش توسط یک متخصص آلرژی انجام می‌شود و شامل دادن مقدار بسیار کمی از آلرژن به کودک به‌صورت خوراکی (گاهی استنشاقی) و نظارت دقیق بر واکنش‌ها است. اگر واکنشی رخ ندهد، مقدار غذا به‌تدریج افزایش می‌یابد تا زمانی که کودک با نظارت مداوم یک وعده کامل را مصرف کند. تست‌های چالش غذایی معمولاً زمانی انجام می‌شوند که متخصص آلرژی معتقد است کودک ممکن است آلرژی خود را پشت سر گذاشته باشد. این تست باید همیشه تحت نظارت پزشکی دقیق و در محیطی که امکانات اورژانسی در دسترس باشد، انجام شود.

درمان و دارو‌ها

حساسیت غذایی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

در حال حاضر، هیچ درمانی برای آلرژی غذایی در کودکان وجود ندارد. بهترین و اصلی‌ترین روش کنترل آلرژی غذایی در کودکان، پرهیز کامل و دقیق از غذاهای آلرژی‌زا و غذاهای مشابه در آن گروه است. این کار با خواندن دقیق برچسب‌های مواد غذایی، جلوگیری از آلودگی متقاطع در خانه و خارج از خانه، و اطلاع‌رسانی به همه مراقبین کودک امکان پذیر است.

برای درمان و کنترل علائم واکنش‌های بسیار خفیف مانند چند کهیر، آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است برای کمک به بهبود حال کودک استفاده شوند. بااین‌حال، آنتی‌هیستامین هرگز نباید جایگزین اپی‌نفرین در واکنش‌های جدی‌تر شود.

اما برای واکنش‌های شدید و آنافیلاکسی، تزریق فوری اپی‌نفرین از طریق خودکار تزریق حیاتی است. والدین باید نحوه استفاده از این دستگاه را به‌خوبی بدانند.

پس از تزریق اپی‌نفرین، حتی اگر به نظر می‌رسد حال کودک رو به بهبود است، باید فوراً با اورژانس ۱۱۵ تماس گرفته شود و کودک به بیمارستان منتقل شود تا تحت مراقبت‌های پزشکی بیشتر قرار گیرد. کودکانی که در معرض خطر آنافیلاکسی هستند، باید همیشه دو دوز اپی‌نفرین همراه خود داشته باشند.

آیا آلرژی غذایی کودکان می‌تواند از بین برود؟

بسیاری از آلرژی‌های غذایی در کودکان، به‌ویژه آن‌هایی که به شیر، تخم‌مرغ، گندم و سویا هستند، اغلب با افزایش سن برطرف می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، حدود ۸۰ درصد از کودکان آلرژی به شیر گاو و تخم‌مرغ را تا سن ۱۶ سالگی پشت سر می‌گذارند. این وضعیت به این معناست که سیستم ایمنی کودک با گذشت زمان یاد می‌گیرد که پروتئین‌های غذایی را بی‌ضرر تشخیص دهد.

بااین‌حال، برخی آلرژی‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که به بادام‌زمینی، آجیل درختی، ماهی و صدف ماهی‌ها هستند، معمولاً مادام‌العمر باقی می‌مانند. تنها حدود ۲۰ درصد از کودکان مبتلا به آلرژی بادام‌زمینی و ۱۰ درصد از کودکان مبتلا به آلرژی آجیل درختی، این حساسیت را تا سن ۱۶ سالگی پشت سر می‌گذارند.

آیا آلرژی غذایی کشنده است؟

بسیاری از واکنش‌های آلرژی غذایی خفیف تا متوسط هستند، اما آلرژی غذایی به‌ویژه در موارد آنافیلاکسی پتانسیل کشنده بودن را دارد. آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید و ناگهانی است که می‌تواند به‌سرعت پیشرفت کرده و منجر به مشکلات تنفسی جدی، افت شدید فشارخون و ازدست‌دادن هوشیاری شود. اپی‌نفرین داروی نجات‌بخش برای واکنش‌های آلرژیک شدید است.

پیشگیری، مدیریت و کنترل

آیا می‌توان از آلرژی غذایی جلوگیری کرد؟

در گذشته، توصیه‌های رایج بر این اساس بودند که برای جلوگیری از آلرژی، غذاهای با پتانسیل آلرژی‌زایی بالا دیرتر در لیست غذاهای نوزادان قرار گیرند. اما تحقیقات جدید این دیدگاه را تغییر داده است. اکنون شواهد نشان می‌دهد که برای برخی نوزادان، معرفی زودهنگام این غذاها می‌تواند به پیشگیری از آلرژی کمک کند.

به طور خاص، برای نوزادانی که در معرض خطر بالای ابتلا به آلرژی غذایی هستند (مانند آن‌هایی که اگزما متوسط تا شدید یا آلرژی به تخم‌مرغ دارند)، معرفی بادام‌زمینی بین ۴ تا ۶ ماهگی می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به آلرژی بادام‌زمینی را کاهش دهد. این مطالعات شامل نوزادان با خطر پایین‌تر نشده و نوزادان پرخطر باید حتماً قبل از معرفی بادام‌زمینی با پزشک خود مشورت کنند.

پزشک ممکن است انجام آزمایش خون یا تست پوستی را قبل از این اقدام توصیه کند. برای کودکانی که اگزما یا سایر آلرژی‌های غذایی ندارند، بادام‌زمینی می‌تواند در زمانی که از نظر رشدی مناسب است، به رژیم غذایی آن‌ها اضافه شود.

همچنین، شواهد نشان می‌دهد که تأخیر در معرفی بادام‌زمینی و تخم‌مرغ پس از ۶ تا ۱۲ ماهگی ممکن است خطر ابتلا به آلرژی به این غذاها را افزایش دهد.

معرفی زودهنگام تخم‌مرغ نیز ممکن است به پیشگیری از آلرژی تخم‌مرغ کمک کند، اما برای سایر غذاها، معرفی زودهنگام برای پیشگیری از آلرژی هنوز به طور قطعی ثابت نشده است. بااین‌حال، افزودن انواع غذاها به رژیم غذایی کودک در سال اول زندگی از اهمیت بالایی برخوردار است.

در مورد شیردهی، تحقیقات نشان داده‌اند که شیردهی یا تغذیه با شیرخشک به‌تنهایی محافظت بیشتری در برابر آلرژی‌های غذایی ایجاد نمی‌کند. مادران شیرده نیازی به پرهیز از غذاهای خاص ندارند، مگر اینکه پزشک به دلیل خاصی توصیه کرده باشد.

همچنین، نوزادان باید تا سن ۱ سالگی فقط شیرخشک یا شیر مادر دریافت کنند و شیر کامل (شیر پرچرب) باید بعد از ۱ سالگی در برنامه‌غذایی کودک قرار گیرد.

زندگی با بیماری

چگونه از کودکم مراقبت کنم؟

زندگی با آلرژی غذایی نیازمند پرهیز دقیق و مداوم از غذاهای آلرژی‌زا است. حتی مقدار کمی از آلرژن می‌تواند باعث واکنش شدید شود. مراقبت از کودکی با آلرژی غذایی مستلزم هوشیاری همیشگی و برنامه‌ریزی و آگاه‌سازی اطرافیان است:

پرهیز کامل از غذاهای محرک:

• غذاهای بسته‌بندی شده: هر بار که غذاهای بسته‌بندی شده را خریداری می‌کنید، برچسب‌های مواد غذایی را با دقت بخوانید، زیرا ترکیبات آن ها می‌توانند تغییر کنند. به این نکته توجه کنید که اصطلاحاتی مانند “طعم‌دهنده‌های طبیعی” یا “ادویه‌ها” ممکن است حاوی آلرژن‌های پنهان باشند.
• غذاهای خانگی: برای جلوگیری از آلودگی متقاطع، از ظروف، بشقاب‌ها، تابه‌ها و سینی‌های تمیز استفاده کنید و غذاهای ایمن را جدا از غذاهای ناامن نگهداری کنید.
• غذا خوردن در رستوران: با دقت برنامه‌ریزی کنید و آلرژی کودک را به وضوح با کارکنان رستوران در میان بگذارید. با فردی که در مورد مواد تشکیل‌دهنده و نحوه آماده‌سازی غذا اطلاعات دارد، صحبت کنید. از سرویس‌های بوفه به دلیل احتمال آلودگی متقاطع از طریق ظروف مشترک خودداری کنید. در مورد غذاهای سرخ شده احتیاط کنید، زیرا ممکن است از یک روغن برای سرخ کردن چندین غذای مختلف استفاده شود.
• برنامه‌ریزی و اشتراک‌گذاری برنامه‌ها: یک برنامه کتبی برای زمانی که کودک از خانه دور است (مانند خانه دوستان، مدرسه، مهدکودک یا اردو) تهیه کنید. این برنامه باید جزئیات نحوه پرهیز از غذاهای مشکل‌ساز، تشخیص و درمان واکنش و دریافت مراقبت پزشکی را شامل شود.
• مدیریت در مدرسه: آموزش افراد مسئول در مدرسه کودک در مورد آلرژی او بسیار مهم است. برنامه عملیاتی آنافیلاکسی پزشک را با آن‌ها به اشتراک بگذارید و اطمینان حاصل کنید که دو دوز خودکار تزریق اپی‌نفرین در دسترس است و افراد مشخصی برای تزریق آن آموزش دیده‌اند. اطلاعات مربوط به آلرژی را در ابتدای هر سال تحصیلی و با تغییر درمان یا در دسترس قرارگرفتن اطلاعات جدید، به‌روزرسانی کنید. کودک باید همیشه داروی اپی‌نفرین خود را همراه داشته باشد.

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

والدین باید در صورت مشاهده علائمی که مشکوک به آلرژی غذایی است، حتماً با پزشک کودک خود مشورت کنند. این شامل علائم شامل کهیر، بثورات پوستی، تورم صورت یا لب‌ها، خارش دهان، تهوع، استفراغ، اسهال یا درد شکم است. حتی اگر علائم فقط چند ساعت پس از مصرف غذا ظاهر شوند، مشاوره پزشکی ضروری است.

پزشک عمومی می‌تواند ارزیابی اولیه را انجام دهد و در صورت لزوم، کودک را به متخصص آلرژی یا ایمونولوژیست ارجاع دهد. خوددرمانی یا حذف خودسرانه غذاهای اصلی از رژیم غذایی کودک بدون مشاوره حرفه‌ای توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به کمبودهای تغذیه‌ای شود.

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنیم؟

در صورت بروز علائم شدید آلرژیک که نشان‌دهنده آنافیلاکسی هستند، باید فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس گرفت و به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی بود. این علائم شامل:

اگر کودک خودکار تزریق اپی‌نفرین (مانند EpiPen) دارد، باید فوراً از آن استفاده شود و سپس بلافاصله با اورژانس تماس گرفته شود، حتی اگر به نظر می‌رسد حال کودک رو به بهبود است.

چه سؤالاتی باید از پزشک کودکم بپرسم؟

• آیا علائم کودک من واقعاً نشانه‌ای از آلرژی غذایی است یا عدم تحمل غذایی؟
• کدام آزمایش‌ها برای تشخیص آلرژی کودک من مناسب‌تر هستند؟
• آیا نیاز به مراجعه به متخصص آلرژی یا ایمونولوژیست داریم؟
• کدام غذاها را باید به طور کامل از رژیم غذایی کودک حذف کنیم؟
• آیا کودک من در معرض خطر آنافیلاکسی است؟
• آیا باید خودکار تزریق اپی‌نفرین (EpiPen) برای کودک داشته باشم؟ اگر بله، چگونه از آن استفاده کنم و چه زمانی؟
• چگونه می‌توانم از آلودگی متقاطع در خانه و خارج از خانه جلوگیری کنم؟
• چه اطلاعاتی را باید با مهدکودک یا مدرسه به اشتراک بگذارم؟
• آیا کودک من ممکن است این آلرژی را پشت سر بگذارد؟ چه زمانی می‌توانیم مجدداً غذا را امتحان کنیم؟
• آیا نیاز به مکمل‌های ویتامین یا مواد معدنی برای کودک من وجود دارد؟
• در صورت بروز واکنش خفیف، چه داروهایی می‌توانم به کودک بدهم؟
• چه زمانی باید فوراً به اورژانس مراجعه کنم؟

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

ما نگرانی‌های شما به‌عنوان والدین درک می‌کنیم و می‌دانیم که حساسیت غذایی در کودکان می‌تواند در ابتدا بسیار گیج‌کننده و طاقت‌فرسا باشد. ممکن است سؤالاتی مانند «چگونه می‌توانیم از غذاهای خاص اجتناب کنیم؟» یا «آیا فرزندم می‌تواند دوباره در رستوران غذا بخورد؟» ذهن شما را درگیر کند. این احساسات کاملاً طبیعی هستند، اما اطمینان داشته باشید که این نگرانی مداوم برای همیشه دوام نخواهد آورد.

برای خانواده‌هایی که باید در انتخاب وعده‌های غذایی بسیار محتاط باشند، امروزه گزینه‌ها و حمایت‌های بیشتری از همیشه در دسترس است. برنامه‌ها و گروه‌های آنلاین متعددی وجود دارند که می‌توانند به شما در یافتن غذاهای ایمن برای کودک دارای آلرژی کمک کنند تا بتوانید با آرامش خاطر بیشتری خرید کنید و غذا بپزید.

بسیاری از خانواده‌ها به مرور زمان رستوران‌ها و غذاهای مورداعتماد خود را پیدا می‌کنند. مدیریت آلرژی غذایی، با تبدیل‌شدن به بخشی جدایی‌ناپذیر از برنامه روزانه شما، به‌تدریج آسان‌تر و قابل‌کنترل‌تر خواهد شد. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و با اطلاعات درست، برنامه‌ریزی و حمایت، می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا زندگی سالم و شادی داشته باشد.